Sürdürülebilir İktisat ve Finans Araştırmaları Derneği (SEFİA) Yöneticisi Bengisu Özenç, Bloomberg HT’de katıldığı Üst Seviye programında Türkiye’nin sürdürülebilirlik potansiyelini ve karnesini kıymetlendirdi.
Özenç’in yayında öne çıkan sözleri şunlar oldu:
Artık iklim siyasetlerinin ana akım olduğu bir devirde yaşıyoruz ve hepimiz iktisadın her alanında iklim siyasetlerini konuşuyoruz.
Merkez ekonomileri canlandırmak üzere yeni kalkınma ve büyüme stratejilerini yeşil iktisat üzerinden kurguluyoruz.
İklim şartları kaynaklı kayıplar da ülkeler için önemli manada artmış durumda. Yeni yapılan bir çalışma, iklim şartlarındaki değişimin geçtiğimiz 20 yıl içerisinde yıllık ortalama 140 milyar dolarlık bir kayba neden olduğunu, bunun yanında yalnızca 2022 yılındaki kaybın 280 milyar dolara kadar yükseldiğini gösteriyor.
Tabii ki bu ziyanlarla da başa çıkmanın yolu iklim siyasetleri. Avrupa Yeşil Mutabakatı bu bizi de harekete geçiren bir öge, Türkiye’nin AB’ye ihracatı toplam ihracatımızın yüzde 50’si ve AB’de alınan kararlar doğal üretim formlarını etkiliyor. Mesela Amerika’da da enflasyonla çaba yasası aslında büyük oranda yenilenebilir güce ve karbon nötr iktisada geçişi kolaylaştıracak yatırımlara takviye paketlerini içeriyor.
Karbon nötr iktisadın ülkelere katkısı
Şimdi tartışılan bir hidrojen iktisadı var. Fosil yakıtlardan çıkışı da ele almak gerekiyor. Endüstride güç verimliliğinin sağlanması da var.
Biz aslında Türkiye olarak fosil yakıtlarda yurt dışına bağımlıyız ve bu da güç piyasalarındaki her türlü dalgalanmaya karşı hassasiyet manasına geliyor. Yani güç dönüşümü aslında size güç bağımsızlığını da getiriyor olacak.
Fosil yakıtların hissesinin azaltılması bize iktisatta de müspet yansıyacaktır zira enflasyonun önemli bir kısmı güç fiyatlarındaki artıştan kaynaklanıyor. Yenilenebilir kaynakları artırarak bu maliyetleri düşürebiliriz. Biz geçen sene yaptığımız bir çalışmada güç fiyatlarındaki artıştan kaynaklı enflasyon oranlarını nasıl düşürebiliriz diye baktığımızda, yenilenebilir güce daha fazla yatırım yapıldığında enflasyonun 7 puana kadar daha düşebileceğini gösterdik.
Karbon nötr olmanın maliyeti
Bizim iklim amaçlarımızı yakalamamız açısından gereğince yatırım yapılmıyor. Dünya Bankası diyor ki Türkiye için 2030’a kadar net sıfır amacı için mevcut yatırımlara ek 8 milyar dolar yıllık yatırım gerekiyor. 12. Kalkınma Planı’nda da diyor ki evet ek yatırımlar gerekiyor net sıfıra ulaşmak için.
Sınırda karbon mekanizması
Bu Avrupa Birliği’nin Yeşil Mutabakat çerçevesinde kendi sonları içerisinde ithal edeceği eserlerinin içindeki karbonu fiyatlamak üzere bir sistem.
Avrupa Birliği kendi hudutları içinde bir emisyon ticaret sistemine sahip. Türkiye’de aslında kendi aksiyon planını açıkladı, burada kıymetli çalışmalar yapılıyor hem ağır sanayi tarafında hem elektrik üretimi tarafında işte nasıl karbonsuzlaşabiliriz diye. Bir ulusal emisyon ticaret sisteminin de kurulması üzerine de çalışmalar yapılıyor.
Biz Türkiye olarak 2030’a kadar emisyon azaltım planını sunmuş durumdayız. Buna nazaran yüzde 41 azaltım öngörülüyor.
Özellikle ihracatçı şirketler bu düzenlemeleri yakından takip ediyorlar, lakin KOBİ tarafında zorlanacağımız çok açık zira KOBİ’lerimizin gündemi takip etmeleri güç. KOBİ’ler daha üst kuruluşlar yoluyla daha organize biçimde işi yürütebilirler. KOBİ’lere bu manada takviye verilmesi gerekiyor.
Borsa İstanbul’daki birinci 30 şirketin iklim karneleri
Şirketlerde bu hususta makul manada güzelleşmeler var.
Biz şirketlerin iklim maksatlarına de bakıyoruz, biz 30 şirketin 26’sına baktık zira öbürleri bankacılık dalı onları dışarıda bırakıyoruz.
26 şirketin 11’inin rastgele bir net sıfır siyasetinin gayesinin olmadığını görüyoruz.
Sınırda net karbon sıfır düzeneğine karşı tedbirlerin de az olduğunu görüyoruz ve şirketlerin bir an evvel uzun vadeli maksatlarını alması gerektiğini söylemek gerekiyor.
